W rozwiązaniach układu pomieszczeń domów jednorodzinnych najistotniejszą rolę odgrywają związki funkcjonale, wielkość i przydatność pomieszczeń dla danej funkcji, w mniejszym stopniu kompozycja i względy estetyczne. W niewielkim stopniu uzależniano usytuowanie pomieszczeń od stron świata, a z pewnością żadnej roli nie odgrywały czynniki „energetyczne”.
Architekci od dawna, zwłaszcza w erze uprzemysłowienia (tanich tradycyjnych nośników energii) zostali zwolnieni z rozpatrywania problemów energetycznych. Jeśli je rozpatrywano, to tylko na zasadzie izolacyjności ścian, ewentualnie kontroli promieniowania słonecznego. Tak więc obecne usiłowania stworzenia architektury energooszczędnej muszą przekroczyć tę barierę „świadomości energetycznej”.
Domy energooszczędne, stosujące również różne systemy wykorzystania energii słonecznej, winny mieć rozwiązanie struktury, formy, przestrzeni wewnętrznej i zewnętrznej, umożliwiające z jednej strony maksymalne zyski ciepła z promieniowania słonecznego, a z drugiej — minimalne straty. Rozwiązanie układu pomieszczeń domu ma również istotny wpływ na energooszczędność w eksploatacji i maksymalizację zysków cieplnych z promieniowania słonecznego. Jest to szczególnie istotne w domach stosujących bierne systemy wykorzystania energii słonecznej.
Tak więc, przy projektowaniu domu energooszczędnego prócz tradycyjnej prawidłowości funkcjonalnego rozwiązania układu pomieszczeń należy dążyć do spełnienia pięciu poniższych zasad.

Pięć zasad rozmieszczania pomieszczeń w domach jednorodzinnych wykorzystujących systemy bierne

Zasada 1
Podział pomieszczeń budynku na strefy. W zależności od dopuszczalnej minimalnej temperatury można wyodrębnić trzy strefy, w których temperatura wynosić będzie: w I strefie 16°C i poniżej, w II strefie od 18 do 20°C i w III strefie od 20 do 22°C.

Zasada 2
Sytuowanie sąsiadujących pomieszczeń o tym samym poziomie temperatury jedno obok drugiego lub jedno nad drugim, gdy nie koliduje to z układem funkcjonalnym.

Zasada 3
Porządkowanie pomieszczeń względem stron świata.
Mając na uwadze zarówno pożądane oświetlenie, jak i porę przebywania w danym pomieszczeniu, a także pomoc w utrzymaniu właściwego komfortu cieplnego przez bezpośrednie promieniowanie słoneczne, proponuje się grupowanie pomieszczeń, jak pokazano na schemacie.

Zasada 4
Utworzenie strefy buforowej od strony północnej i nawietrznej.
Od strony północnej i nawietrznej należy utworzyć strefę buforową z pomieszczeń nie wymagających ogrzewania, jak garaż, komórka, schowek, pomieszczenie na opał, warsztat, spiżarnia itp. Od tej strony projektuje się również pomieszczenia należące do I strefy, jak przedsionek, korytarze, klatki schodowe i inne pomieszczenia pomocnicze. Ze względu na wytwarzanie dużej ilości ciepła eksploatacyjnego, kuchnia i pralnia też moga być usytuowane w strefie buforowej.

Zasada 5
Umożliwienie ograniczenia powierzchni użytkowej o wysokim komforcie cieplnym zimą, a zwiększania jej latem.
Konieczne jest zaprojektowanie funkcji domu jednorodzinnego w sposób umożliwiający podczas mroźnych dni ograniczanie liczby pomieszczeń o temperaturze +20° i powyżej. Należy również od strony południowej utworzyć strefę buforową, której rolę najczęściej pełni cieplarnia (green house), otaczając pomieszczenia pozostające w centrum budynku.
Z podziałem na strefy pod względem różnic temperatury pokrywają się strefy naturalnego oświetlenia pomieszczeń. Od strony południowej są jasne pomieszczenia należące do strefy III, następnie pomieszczenia o mniejszych otworach okiennych w strefie II i w strefie I pomieszczenia o minimalnych otworach. Rozwiązanie partii wejściowej i głównej osi komunikacyjnej domu jest najczęściej usytuowane na osi prostopadłej do linii strefowania temperatury i światła, choć bywają rozwiązania trudniejsze, polegające na umieszczeniu tej osi na linii równoległej do owych stref.

Usytuowanie głównej osi komunikacyjnej budynku w stosunku do stref świetlnych i temperaturowych

Udane projekty domów energooszczędnych w mniejszym lub większym stopniu spełniają każdą z tych zasad. Są one czytelne w rozwiązaniach funkcji przytłaczającej większości domów energooszcządnych projektowanych w strefie umiarkowanej i chłodnej.

Rozkład pomieszczeń w domach wykorzystujących systemy bierne: a) dom szeregowy w Thuro (Dania), arch. B. Lundgaard, G. Rotne i inni — 1980 r., b) dom wolno stojący w Bad Vilbel (RFN) —1984 r., c) dom wolno stojący w Wormington USA), arch. D. Wright—1978 r., d) dom w Vantga (Finlandia), arch. H. Helpinen —1979 r.

Żadna z nich nie wyklucza prawidłowości spełniania związków funkcjonalnych zachodzących między poszczególnymi pomieszczeniami domu, a więc jego funkcjonalnego rozwiązania.