Sprzęt instalacyjny.

Do sprzętu instalacyjnego zalicza się: sprzęt do instalowania przewodów w instalacjach domowych i przemysłowych, łączniki instalacyjne (gniazda wtykowe i wtyczki, bezpieczniki), sprzęt instalacyjny sygnalizacyjny oraz pozostały sprzęt instalacyjny.

Łączniki służą do zamykania, otwierania i przełączania obwodów elektrycznych. Asortyment ich jest bardzo bogaty i uwzględnia różne kryteria podziału, np. sposób instalowania stanowi podstawę do podziału łączników na: natynkowe, podtynkowe oraz natynkowo-wtynkowe.

W zależności od mechanizmu łącznikowego można je podzielić na klawiszowe i pokrętne (rysunek).

Rysunek. Łączniki instalacyjne: a) klawiszowy na tynkowy, b) klawiszowy podtynkowy, c) klawiszowy natynkowo-wtynkowy, d) pokrętny warstwowy w obudowie kroploszczelnej, e) warstwowy w obudowie ochronnej, f) warstwowy w obudowie bryzgoszczelnej.

Łączniki mogą być wykonane z bakelitu lub żywic, styki zaś najczęściej są produkowane z mosiądzu. Przy konstrukcji uwzględnia się warunki otoczenia, w których łączniki będą pracować, tj. wilgotność powietrza, graniczną temperaturę roboczą. W sprzedaży najczęściej spotyka się łączniki o napięciu znamionowym 250 V i natężeniu prądu elektrycznego 6 -10 A.

Gniazda wtykowe i wtyczki stanowią łączniki wtykowe przeznaczone do łączenia przenośnych odbiorników niewielkiej mocy. Mają styki z mosiądzu lub miedzi umieszczone w korpusie wykonanym z materiałów izolacyjnych — bakelitu lub porcelany elektrotechnicznej.

Gniazda instaluje się na tynku, pod tynkiem i w tynku, mogą być hermetyczne lub mieć inne zabezpieczenia konstrukcyjne, które chronią przed przypadkowym porażeniem prądem w pomieszczeniach nietypowych, np. w pralniach.

Wtyczki mają styki w postaci kołków, o rozmiarach znormalizowanych, zapewniających dobrą styczność i dobry przepływ prądu. Średnica i rozstaw kołków wtyczek oraz otwory w gniazdach są tak zaplanowane, aby nie można było wtyczki włożyć do gniazda o różnych napięciach lub innym prądzie znamionowym. W celu zapewnienia bezpieczeństwa korzystania z instalacji elektrycznej w pomieszczeniach używa się gniazda i wtyczki ze stykiem ochronnym (uziemiającym lub zerującym). Na świecie stosuje się różnego typu gniazda wtykowe i wtyczki, w których rozmieszczenie i kształt styków nie odpowiada Polskim Normom (rysunek).

Rysunek. Różne typy gniazd wtykowych z wtyczkami, stosowane na świecie: a) w Europie, b) w Ameryce Północnej i Południowej, c) w Australii, d) w Wielkiej Brytanii

Bezpieczniki instalacyjne topikowe służą do przerywania przepływu prądu w instalacjach mieszkaniowych i przemysłowych przez stopienie elementu, zwanego topikiem, podczas zwarcia lub przeciążenia. Są one zbudowane z podstawy (obudowy) porcelanowej i wkładki topikowej (rysunek).

Rysunek. Bezpieczniki: a) topikowy, b) samoczynny 1 — podstawa (obudowa), 2 — stopka, 3 — wkładka topikowa, 4 — oprawka.

W przypadku, gdy natężenie prądu jest większe od prądu znamionowego topik nagrzewa się i topi, co powoduje przerwanie dopływu prądu.

Oprócz bezpieczników topikowych, w sprzedaży znajdują się bezpieczniki samoczynne (wkrętkowy wyłącznik instalacyjny), który również przy zwarciach i przeciążeniach przerywa dopływ prądu. Przywrócenie przepływu prądu w instalacjach elektrycznych za pomocą tych bezpieczników jest dla użytkownika znacznie prostsze i wygodniejsze niż w przypadku bezpiecznika topikowego.

W obrocie towarowym znajdują się bezpieczniki do instalacji elektrycznych domowych o natężeniu 6, 10, 16 i 25 A. Wszystkie bezpieczniki mają symbol Bi, dodatkowo wprowadza się oznaczenia szczegółowe, wskazujące na typ bezpiecznika, np. Bi-Wts 10/220V, tj. bezpiecznik topikowy o szybkim działaniu, przystosowany do prądu znamionowego 10 A i napięcia 220 V.

Według SWW do sprzętu instalacyjnego sygnalizacyjnego zalicza się:

— sprzęt instalacyjny sygnalizacyjny domowy,

— dzwonki,

— brzęczyki,

— transformatorki dzwonkowe,

— numeratory klapkowe,

— przyciski dzwonkowe.

Do pozostałego sprzętu instalacyjnego według SWW zalicza się:

— oprawki gwintowe instalacyjne do źródeł światła,

— oprawki bagnetowe instalacyjne,

— oprawki do świetlówek.

Oprawki służą do połączenia żarówek z przewodami i stanowią część składową każdej oprawy. Mogą one być wykonane z bakelitu, metalu lub porcelany.

Oprawy są używane do łączenia jednego lub kilku źródeł światła z instalacją elektryczną. Za pomocą opraw można kierować strumień świetlny w żądanym kierunku, zmniejszać jaskrawość oraz oddzielać źródła światła od otoczenia. Do opraw mogą być podłączone żarówki, świetlówki, rtęciówki oraz lampy sodowe o napięciu do 380 V. Oprawy są łączone z różnymi elementami konstrukcyjnymi współpracującymi, np. urządzeniami do umiejscawiania opraw, kloszami, abażurami, kinkietami ściennymi.